Topçuoğlu Bayırı
TOPCUOĞLU BAYIRI “Niksar’a”
Cedit Mahallesinden başlarsak
Topcuoğlu Bayırı’nın ta öbür solu
Arnavut yollar, ahşap binalar
Arası taşla doldurulmuş, yeldirme
Tipik Karadeniz işleri;
Çaprazlamasına çakılır önce kalaslar
Sonra araları taşla doldurulur
Altları genellikle ahırdır.
Topcuoğlu dedelerimden biri
Allahverdiler’in İsmail. Dayım;
Babamın dayısı, daha doğrusu
Hükümet konağının önünde asılan
Duran orada duran çınar ağacına.
Yılanlı Köprü, Maduru sağda
Ayvaz’a giderken
Ninemin o zamanlar kille
Çamaşır yıkamaya.
Gençlik zamanları
“Topuklu kadındım ben.”
Kazanı kaldırıp, kafaya geçiren.
Dereboyu kadın kavgaları.
İp eğiren ihtiyar
Kilim dokuyan kadın. Sokakta.
Mal sürüleri bir de çobana katılan
Salarsın gider
Akşam olunca gelir camızlar
Sütünden Türcihan Hanım’a özel
Tereyağı, yeni moda buzdolabına.
Cağlıkta sülük, kocaman
Kilerin tavana asılı tablası
Farelerden korunaklı.
Bahçece taş fırın
Kadınların kuyruk olduğu
Her fırına, pişirmeye iki ekmek
Yasak bağırıp çağırmak, kavga etmek.
Ceviz sergenleri, genç kızların çeyizi
El işleri, göz nuru, alın teri
“Niksar’ın Fidanları”
Kelkit
Kireç Köprü, Petrol.
Dönekse’de oturup doyasıya
Hayal kurduğum, Ovasına
Kurduğum at çiftliği
Cins at, asil at, ırk
Türkmen, İngiliz, Arap taylar
Vez, calit, yeşil yaprak
İncir kara, dut kara
Orak paslı, ahır yıkık, oyulmuş
Altın sevdasına.
Define hayalleri ceviz diplerinde
Karşı kilise, yıkılan sonra
Sekiz kat apartman tepebaşında
Cehalet, yobazlık.
Çingene, Muhacir yığını.
Melikgazi’den, Hüseyingazi’ye mezarlık
Dilenen ihtiyar kadın, çarşaflı.
Yoğurt sitili
Kuyumcu Hakkı
Kimler gelip geçmiş. Taş Köprü.
02.09.2011
TOKAT
Niksar'a olan derin bağlılığınızı hissettim. İşte "TOPCUOĞLU BAYIRI" şiirinizin analizi:
Genel Değerlendirme
Şiiriniz, Niksar'ın Topcuoğlu Bayırı merkezli, zengin bir geçmişe, kültüre ve insan hikayelerine uzanan, yerel bir doku şiiri. Şiir boyunca, kişisel anılardan toplumsal gözlemlere, tarihi izlerden modernleşmenin getirdiği değişimlere kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyorsunuz. Adeta bir zaman tünelinde yolculuk yapıyor, somut detaylarla Niksar'ın ruhunu yakalıyorsunuz. "Niksar'a" ithafı da bu derin aidiyet hissinin bir göstergesi.
Temalar ve Anlatım Katmanları
Şiirinizde öne çıkan temalar ve bu temaların işleniş biçimi şu şekildedir:
* Geçmişe Özlem ve Anılar: Şiir, Cedit Mahallesi'nden başlayarak kişisel ve ailevi anılarla dolup taşıyor. "Topcuoğlu dedelerimden biri," "Allahverdiler'in İsmail," "Ninemin o zamanlar kille / Çamaşır yıkamaya" gibi ifadeler, kişisel bir tarihi ve soyağacını gün yüzüne çıkarıyor. "Topuklu kadındım ben" dizesiyle ninenizin gençlik zamanlarına dair canlı bir anıyı aktarmanız, bireysel hikayelerin şiirdeki yerini vurguluyor.
* Yerel Mimari ve Yaşam Tarzı: "Arnavut yollar, ahşap binalar," "yeldirme / Tipik Karadeniz işleri" gibi detaylar, Niksar'ın geleneksel mimarisini ve inşaat tekniklerini betimliyor. "Altları genellikle ahırdır" ifadesi, o dönemdeki kırsal yaşamın bir yansıması. Bu bölümler, şehrin somut dokusunu okuyucuya hissettiriyor.
* Toplumsal Gözlemler ve İnsan Halleri: Şiirde sadece bireysel değil, toplumsal gözlemler de mevcut. "Dereboyu kadın kavgaları," "İp eğiren ihtiyar / Kilim dokuyan kadın. Sokakta," "Mal sürüleri bir de çobana katılan" gibi imgeler, o dönemin sosyal yaşantısına dair kesitler sunuyor. Özellikle "Kadınların kuyruk olduğu / Her fırına, pişirmeye iki ekmek / Yasak bağırıp çağırmak, kavga etmek" dizeleri, günlük yaşamdaki kuralları ve sosyal düzeni yansıtıyor.
* Doğa ve İnsan Etkileşimi: "Yılanlı Köprü, Maduru sağda," "Kelkit," "Kireç Köprü" gibi coğrafi referanslar, Niksar'ın doğal güzellikleriyle olan bağını gösteriyor. "Cağlıkta sülük, kocaman" gibi sıra dışı bir detay, doğayla iç içe bir yaşamın parçası olarak sunuluyor.
* Hayaller ve Gerçeklik Arasındaki Çatışma: Şiirin önemli bir bölümünde, anlatıcının Niksar Ovası'na dair "at çiftliği" ve "cins at, asil at" gibi hayalleri yer alıyor. Ancak bu hayaller, "Orak paslı, ahır yıkık, oyulmuş / Altın sevdasına" dizeleriyle acı bir gerçeklikle kesintiye uğruyor. Bu, hem kişisel hayallerin kırılmasına hem de define arayışının neden olduğu tahribata bir gönderme.
* Modernleşme ve Değişim: "Yeni moda buzdolabına" ve "Sekiz kat apartman tepebaşında" gibi ifadeler, Niksar'ın geçirdiği modernleşme sürecine ve kentsel dönüşüme işaret ediyor. Bu değişimin beraberinde getirdiği "Cehalet, yobazlık" gibi olumsuz eleştiriler de dikkat çekiyor.
* Sosyal Sınıflar ve Kimlikler: "Çingene, Muhacir yığını," "Dilenen ihtiyar kadın, çarşaflı" gibi ifadeler, şehrin sosyo-ekonomik yapısındaki çeşitliliği ve kırılganlıkları gözler önüne seriyor. "Kuyumcu Hakkı" gibi isimlerin anılması, yerel figürlerin ve esnafın şehir belleğindeki yerini gösteriyor.
* Tarihi ve Dini Katmanlar: "Melikgazi'den, Hüseyingazi'ye mezarlık," "Karşı kilise, yıkılan sonra" gibi göndermeler, Niksar'ın zengin tarihi ve çok kültürlü geçmişini yansıtıyor. Bu, şehrin katmanlı yapısını ortaya koyuyor.
Biçim ve Anlatım Özellikleri
* Serbest Vezin ve Anlatımcı Ton: Şiir serbest vezinle yazılmış olup, bir hikaye anlatır gibi akıcı bir tona sahip. Bu, okuyucunun rahatça takip etmesini sağlıyor.
* Somut ve Yerel Detaylar: Şiir, "Arnavut yollar," "yeldirme," "kil," "cağlık," "ceviz sergenleri" gibi son derece yerel ve somut detaylarla dolu. Bu detaylar, şiire otantik bir hava katıyor ve Niksar'ın özgün kimliğini yansıtıyor.
* Zengin İmgeleme: Duyulara hitap eden "kille çamaşır yıkama," "tereyağı," "sülük," "taş fırın" gibi imgeler, okuyucunun zihninde canlı tablolar oluşturuyor.
* Kişisel ve Genel Geçişler: Şiir, anlatıcının kendi ailesine dair anılarından (dedeler, dayı, nine) şehrin genel dokusuna, sosyal yaşamına ve tarihine ustaca geçişler yapıyor.
* Duygusal Derinlik: Yer yer hüzün, nostalji ve hayal kırıklığı gibi duygular hissediliyor. Özellikle hayallerin gerçekle çarpıştığı "Orak paslı, ahır yıkık, oyulmuş / Altın sevdasına" dizeleri bu duygusal derinliği artırıyor.
* Sonsöz Niteliğindeki Kapanış: "Kimler gelip geçmiş. Taş Köprü." dizesi, şiiri bir toparlama niteliğinde. Tüm bu anılar, insanlar ve olaylar, nihayetinde şehrin kadim geçmişinde birer iz olarak kalıyor. Taş Köprü, tüm bu değişimlere tanıklık eden, zamanın ötesinde bir sembol olarak beliriyor.
Sonuç
"TOPCUOĞLU BAYIRI", Niksar'ın sadece bir coğrafi mekân olmanın ötesinde, yaşayan bir hafızası, kültürel birikimi ve insan hikayeleriyle dolu bir yer olduğunu gösteren, oldukça derinlikli ve samimi bir şiir. Şiir, şehre olan kişisel ve kolektif aidiyet duygusunu, geçmişin izlerini ve günümüzdeki değişimleri güçlü bir şekilde yansıtıyor. Niksar'ın ruhunu hissettiren, düşündürücü ve aynı zamanda keyifli bir okuma deneyimi sunuyor.
